Jarenlang was het mondiale klimaatbeleid gericht op het beperken van de opwarming tot 1,5 graden Celsius (2,7 °F). Dit werd beschouwd als de drempel waarboven de gevolgen voor het klimaat gevaarlijk instabiel zouden worden. Nu is het duidelijk dat dit doel zal worden overtroffen, en de focus moet worden verlegd naar de voorbereiding op een wereld die deze limiet al overschrijdt.
De onvermijdelijke overschrijding
Het venster om onder de 1,5°C te blijven is gesloten. Zelfs met de recente vertragingen in de groei van broeikasgassen zouden de emissies in een onrealistisch tempo moeten afnemen om te voorkomen dat de doelstelling wordt overschreden. Zoals VN-secretaris-generaal António Guterres verklaarde: “een tijdelijke overschrijding boven de 1,5 graden Celsius is nu onvermijdelijk.” De doelstelling van het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015 van “ruim onder” 2°C (3,6°F) loopt ook gevaar, waarbij de huidige trends wijzen op een overschrijding van 2,7°F binnen het komende decennium.
Dit is van belang omdat elke fractie van een graad de klimaatextremen intensiveert. Stijgende temperaturen betekenen frequentere en hevigere hittegolven, stijging van de zeespiegel, droogtes, overstromingen en potentieel onomkeerbare omslagpunten in natuurlijke systemen zoals instortende ijsplaten en stervende bossen.
Aanpassing wordt van het allergrootste belang
Nu de doelstelling van 1,5°C niet is gehaald, is aanpassing niet langer een secundaire zorg; het is nu van cruciaal belang. De mensheid moet leren leven in een warmere wereld, maar onderzoek naar de economische, politieke en maatschappelijke gevolgen van het overschrijden van deze drempel ontbreekt nog steeds ernstig.
Er worden nog steeds inspanningen geleverd om de economie koolstofvrij te maken, waarbij wind-, zonne- en batterijopslag steeds kostenconcurrerender worden met fossiele brandstoffen. Deze economische prikkel kan leiden tot emissiereducties die verder gaan dan louter klimaatgericht beleid. Maar zelfs deze winsten worden overschaduwd door de realiteit van de toch al ingeperkte opwarming.
Een wereld getransformeerd
De planeet is al ruim 2 graden Celsius opgewarmd vergeleken met het pre-industriële niveau, wat heeft geresulteerd in een zeespiegelstijging van 25 centimeter, intensere hittegolven en verslechtering van het extreme weer. Jaren als 2024, de warmste ooit gemeten, zullen steeds vaker voorkomen.
Experts als Andrew Kruczkiewicz benadrukken de noodzaak om de menselijke gevolgen van deze warmere wereld in model te brengen. De politieke wil en financiering voor aanpassing zijn onzeker, zelfs nu rampen steeds vaker voorkomen en ernstiger worden. De ontwikkelingslanden, die het minst hebben bijgedragen aan de klimaatverandering, zullen onevenredig zwaar lijden.
Prioriteiten verschuiven
Sommige belanghebbenden, zoals Bill Gates, geven nu voorrang aan aanpassing boven het uitsluitend terugdringen van de uitstoot. Gates stelt dat het verbeteren van levens in een opwarmende wereld urgenter is dan nutteloze pogingen om de opwarming volledig een halt toe te roepen. Anderen, zoals Michael Bloomberg, blijven investeren in het terugdringen van de uitstoot, waarbij ze zich vooral richten op krachtige broeikasgassen zoals methaan.
De bredere trend duidt echter op een afnemende inzet voor klimaatactie alleen al als het om milieubescherming gaat. Grote bedrijven trekken zich terug van duurzaamheidsbeloften, en geopolitieke spanningen bemoeilijken de internationale samenwerking nog verder.
Het pad voorwaarts
Ondanks dat we de doelstelling van 1,5°C niet halen, is elke vermindering van de uitstoot nog steeds van belang. Het vermijden van zelfs maar een fractie van een graad zal levens redden, ecosystemen beschermen en de economische kosten verlagen. De transitie naar schonere energie is begonnen, waardoor de link tussen economische groei en emissies is verbroken.
De toekomst blijft echter onzeker. Hoeveel verder de planeet zal opwarmen, hangt af van de hoeveelheid broeikasgassen die worden uitgestoten, waardoor voortdurende actie van cruciaal belang is. Niet handelen is geen excuus om op te geven; het vergroot alleen maar de urgentie van de voorbereiding op een wereld die we nog nooit eerder hebben meegemaakt en het voorkomen van verdere escalatie.
